Overslaan en naar de inhoud gaan
Elke ruimtelijke ontwikkeling gezond!

Adviespagina openbare ruimte

Gezondheidsbevordering is belangrijk voor gezonde inwoners. Dat betekent dat de omgeving uitnodigt tot gezond gedrag. We denken daarbij zowel aan fysieke aspecten, zoals bewegen en gezonde mobiliteit. En ook mentale aspecten, zoals ontspannen in het groen en ontmoeten. Belangrijke kernwaarden voor een gezondheid bevorderende omgeving zijn:

  • dat kinderen opgroeien in een rookvrije omgeving,
  • dat er voor iedereen aantrekkelijke plekken zijn,
  • dat de leefomgeving bijdraagt aan gezond gewicht.

Kleine veranderingen in de openbare ruimte (zoals het plaatsen van een bankje of een speeltoestel) kunnen gezond gedrag zoals bewegen en ontmoeten bevorderen. Kijk wat jij kan doen binnen jouw initiatief om gezondheid te bevorderen!

Rookvrij

Maak openbare ruimtes rookvrij zodat kinderen opgroeien in een rookvrije omgeving

Zowel roken als meeroken is schadelijk voor de gezondheid. Een rookvrije openbare ruimte beschermt personen tegen onvrijwillige blootstelling en de schadelijke gevolgen van rook. Ook zorgt een rookvrije omgeving voor minder verleiding voor kinderen om ook te gaan roken. Het roken van een elektronische sigaret en waterpijp is ook schadelijk voor de gezondheid; de hieronder genoemde aandachtspunten gelden daarom ook voor deze producten.

Aandachtspunten

  • Maak plekken waar kinderen komen rookvrij: openbare speelplekken, bushaltes, scholen, sportverenigingen, enzovoorts. Denk ook aan een rookvrije ingang of rookvrije zone rond de ingang van gebouwen, zoals een bioscoop, zwembad, indoor speeltuin. Op de website van de Rookvrije Generatie staat een o.a. een stappenplan voor gemeenten en een juridische notitie voor rookvrije openbare ruimtes.
  • Faciliteer geen rookruimtes rondom publieke gebouwen. Plekken waar wel gerookt mag worden zijn op (grote) afstand van de ingang.

Advies nodig over het rookvrij maken van de openbare ruimtes? Neem contact op met een gezondheidsbevorderaar in jouw regio!

Aantrekkelijke plekken

Creëer aantrekkelijke plekken voor iedereen

Aantrekkelijke plekken in de buitenruimte bieden mensen gelegenheid te ontmoeten, ontspannen, bewegen en gezond te genieten. Dit kan bijdragen aan meer beweging, een gezond gewicht, minder stress, vermoeidheid en eenzaamheid. Als plekken voldoende groen en water bevatten, worden de positieve effecten op gezondheid vaak nog verder versterkt. Zo bevordert het de sociale cohesie, psychische gezondheid en helpt het om te ontspannen en heeft het een concentratie verhogend effect. Bovendien helpen groen en water tegen hitteoverlast.

Aandachtspunten

  • Heb aandacht voor toegankelijkheid voor mensen die slechter ter been zijn, bijvoorbeeld door ook ommetjes/beweegroutes met beperkte omvang te bieden, ‘afsnij’-mogelijkheden te creëren en/ of bankjes langs routes te plaatsen. Pas de richtlijnen toe of win advies in bij een organisatie of adviesbureau gespecialiseerd in toegankelijkheid voor mensen met een beperking
    • Maak loop- en fietsroutes ook toegankelijk voor kinderwagens en hulpmiddelen als rollator, handbike, rolstoel, scootmobiel etc.
  • Bied voorzieningen om elkaar te ontmoeten, zoals bankjes op pleinen, bij speelplekken en in parken en andere natuurlijke omgevingen, en elementen die als informele zitplaats gebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld trappen, brede paaltjes, etc.
  • Geef straten en pleinen mooi vorm, bijvoorbeeld vanuit cultureel, historisch of functioneel oogpunt. Denk aan zaken als sfeer, de aanwezigheid van monumenten, mooie gebouwen of kunst, en of men zich verbonden voelt met de plek en/of diens gebruikers. Dit nodigt uit tot bewegen en ontmoeten.
  • Zorg voor voldoende groen en water in de omgeving om gezondheid te bevorderen.
    • Een vuistregel voor de hoeveelheid groen in een wijk is de 3-30-300 regel: 3 bomen zijn te zien vanuit elke woning; op wijkniveau is er een bladerdek van 30%; niemand woont op meer dan 300 meter afstand van een park of groene ruimte. Belangrijk daarbij is dat bij de keuze van de beplanting rekening gehouden wordt met mogelijke overlast in de vorm van plaagdieren, teken en allergieën. Ga voor een biodiverse plantenkeuze om overlast te beperken.
  • Leg (buurt)moestuinen en speeltuinen aan op daarvoor geschikte en onvervuilde grond
  • Waterspeeltoestellen en natuurspeelplekken kunnen beweging en spelen stimuleren.
  • Zorg voor goede waterkwaliteit bij speelwater, fonteinen en bedriegertjes. Communiceer duidelijk dat dit geen drinkwater is.

De toegevoegde waarde van bovengenoemde adviezen is groter in wijken waar meer mensen met een lagere sociaal economische status wonen. Betrek bij de keuze en uitwerking van het bovenstaande de (beoogde) bewoners en maatschappelijke instanties.

Gezond gewicht

Zorg dat de leefomgeving bijdraagt aan een gezond gewicht

Voor een goede gezondheid is het belangrijk dat mensen een gezonde leefstijl hanteren.  Een leefomgeving die uitnodigt tot gezond gedrag draagt hieraan bij. Een beweegvriendelijke omgeving stimuleert bewegen en draagt bij aan zowel het verminderen van overgewicht als een betere lichamelijke en geestelijke gezondheid. Wil je nog meer argumenten lezen waarom een beweegvriendelijke omgeving zo belangrijk is? Bekijk dan deze infographic.

Aandachtspunten

    • Kleinere afstanden bevorderen het gebruik van een actieve vorm van transport zoals fietsen en wandelen. Het mixen van winkels, werkgelegenheid en verschillende faciliteiten met woongebieden verkleint de afstand tussen de woning en voorzieningen. Ook een goede fiets- en OV-verbinding tussen verschillende belangrijke punten (zoals wijken, steden en dorpen) zorgt voor minder autogebruik.
      • Geef fietsers en voetgangers (letterlijk) de ruimte op straat, denk (ook) aan concepten als ‘shared space’ of ‘fietsstraat auto te gast’. Doorgaande autoroutes met vrachtverkeer vragen wel om een duidelijke plek op de weg voor langzaam verkeer. Bekijk voor inspiratie het uitvoeringsprogramma Tour de Force of de Amsterdamse Beweeglogica.
      • Creëer ook wandel- en fietspaden, ommetjes, die het (agrarisch) buitengebied van dorp of stad toegankelijk maken. Heb hierbij aandacht voor toegankelijkheid.
    • Bied beweegroutes, bijvoorbeeld een wandelroute voor ouderen met oefeningen in balans, kracht en uithoudingsvermogen, die gebruik maken van het straatmeubilair. Een voorbeeld hiervan is de KWIEK route.
    • Creëer voldoende speelplekken, bij voorkeur natuurspeelplaatsen. Maak speelplekken niet alleen geschikt, aantrekkelijk en toegankelijk voor kinderen, maar voor iedereen.
      • Richt parken, pleinen e.d. zodanig in dat zij flexibele gebruiksmogelijkheden stimuleren en eigen invulling en het verzinnen van een spel toelaten. Voor voorbeelden kun je kijken op Platformbuitenspelen.
      • Behoud bestaande sportvelden/sportaccommodaties of neem ze op in nieuwe Zorg ook voor goed onderhoud.
    • Drinkwatertappunten stimuleren water drinken. Zorg voor drinkwatertappunten op strategische plekken, zoals bv. bij fiets- of wandelknooppunten, winkelgebieden, speelvoorzieningen en schoolpleinen.

    Kijk voor alle bouwstenen en ontwerpprincipes voor een beweegvriendelijke omgeving op de website van het kenniscentrum sport en bewegen.